Morao sam, pre više godina, da se pomirim sa činjenicom da nisam naročito rečit kada bi trebalo da objasnim kako se osećam. Ali muzika to radi umesto mene. U akordima i melodijama, nalazi se sve što hoću da kažem. Reči su samo pratnja.
Dejvid Robert Hejvord-Džouns, poznat pod pseudonimom Dejvid Bouvi, bio je jedan je od najpoznatijih svetskih muzičara. Njegova karijera trajala je više od pet decenija, bio je član više od 10 bendova, prodao je više od 140 miliona albuma, a njegov svojevrsni “pečat” bili su otmeni lepršavi duh, magnetski šarm i harizma, te sklonost ka igranju sa stilom i imidžom. Bio je poput kameleona, poznat po dramatičnim kostimima i često neobičnom scenskom šminkom. Njegov najprepoznatljiviji stil nastao je na albumu “Aladdin Sane” gde je na omotu bio njegov lik sa karakterističnom šminkom koja je postala njegov zaštitni znak. Njegov život bio je prepun kontroverzi i paradoksa. Objavljeno je mnogo njegovih biografija, no malo koja je podigla toliko prašine kao “David Bowie: A Life”, Dilana Džounsa, urednika časopisa “GQ” (2017).
Ja nisam skandalozan, ja sam Dejvid Bouvi.
Bouvi je rođen 8. januara 1947. godine u Brikstonu (Engleska). Njegov otac Hejvud Džouns, bio je službenik zadužen za promociju u humanitarnoj organizaciji za nezbrinutu decu, a majka Margaret Berns, bila je konobarica u bioskopu. Oboje su imali decu iz prethodnih brakova. Školski hor smatrao je da Bouvi ima “adekvatan” glas, a pokazao je i nadprosečne veštine sviranja flaute. Nastavnici su njegove plesne interpretacije nazivali „živopisno umetničkim”, a njegov stil „zadivljujućim” za dete.
Izlaz iz siromaštva tražio je u muzici. Sa devet godina od oca je dobio i svoju prvu kolekciju ploča. Bouvijev tri godine stariji polubrat Teri Berns uticao je na njegov entuzijazam kada je reč o džez muzici te je započeo časove saksofona. U tehničkoj školi koju je pohađao osnovao je grupu Bromley Cubs, zajedno sa Džordžom Andervudom, za kojeg se vezuje i jedna od najtužnijih priča iz Bouvijevog života. Naime, oni su se 1962. potukli zbog devojke koja se obojici dopadala. Bouvi je izvukao “deblji kraj”, zadobivši tešku povredu oka, zbog koje je nekoliko puta završio na operacionom stolu. Kao posledica, jedna zenica ostala mu je trajno veća. Uprkos ovom događaju, ostao je u dobrim odnosima sa Andervudom, koji mu je tokom karijere kreirao umetnička dela za albume.
Sa 15 godina Bouvi je postao član bluz grupe The Konrads, koja je zahvaljujući jednoj od prvih Bouvijevih ljubavi, Hermajoni Fartingejl, svirala kao predgrupa grupe The Who. Najstariji Bouvijev audio zapis je pesma Konradsa “I Never Dreamed”. Snimak je prilikom selidbe pronašao Dejvid Hadfild, bubnjar i menadžer benda, u staroj korpi za hleb koja je pripadala njegovom dedi. U narednom periodu, Bouvi je sa bluza prešao na britanski pop. Pre objavljivanja prvog albuma promenio je ime u Dejvid Bouvi, a inspiraciju za to dobio je po junaku Džimu Bouviju, poznatom po Bouvi nožu. Kako nije imao dovoljno novca za ekstravagantno oblačenje koje ga je oduvek privlačilo, mladi student umetnosti, muzike i dizajna, odeću je tražio po kantama za smeće, najčešće u londonskoj ulici Karnabi, tadašnjem središtu ulične mode.
U to vreme nije mogao ni da sanja da će jednoga dana bili modna ikona i da će njegov stil inspirisati najveće svetske dizajnere. Nije tajna da je u to vreme počelo njegovo interesovanje za alkohol i drogu. Međutim, pošto je imao panični strah od šizofrenije, koja je bila česta u njegovoj porodici (od nje su bolovale sve tri majčine sestre kao i polubrat Teri), i u vreme najteže zavisnosti od narkotika, odbijao je da uzme LSD, smatrajući da bi on mogao podstaći ludilo. Bouvi je silno želeo da pomogne Teriju. Svojevremeno mu je kupio kuću i šest meseci živeo sa njim nadajući se da će postati sposoban za samostalan život bez hospitalizacije. Nažalost, to se nije dogodilo. Teri je ponovo završio u psihijatrijskoj bolnici iz koje je 1985. pobegao i bacio se pod voz…
Prvi album “David Bowie” objavljen je 1967. godine, ali je on prošao neslavno. Zvuk na njemu bio je izričito dobroćudni psiho-folk. Bouvi tada odlučuje da menja svoj muzički stil u progresivniji sa primesama psihodelije te izdaje album “Man Of Words, Man Of Music”. Album nije privukao pažnju, ali se na njemu našla pesma “Space Oddity”, koju su urednici BBC-ja odabrali za muzičku pozadinu tokom izveštavanja o spuštanju čoveka na Mesec. Ponovo objavljena kao singl, postigla je zapaženi uspeh, kao i istoimeni album iz naredne godine.
Svoju prvu suprugu, Endži Barneteri Finigan, Bouvi je upoznao preko njene prijateljice, a njegove devojke Meri Finigen. Ona je bila biseksualna i nije imala ništa protiv otvorene veze, a njih dvoje su i u braku stalno “svingovali” po Londonu pa i nakon što su dobili sina Dankana. Muzičar je u to vreme već je bio u vezama i sa ženama i sa muškarcima. Dilan Džoun u svojoj knjizi opisuje mladog Bouvija kao “nezasitog seksualnog zavisnika” koji je govorio za sebe “da je biseksualac sa stalnom erekcijom”. Govorio je da je biseksualnost “najbolja stvar koja mu se dogodila u životu”, da bi 1983. godine za Roling Stoun to opovrgnuo, rekavši da je to “najveća greška koju je ikad počinio”.
Muzička saradnja sa Markom Bolanom, Mikom Ronsonom, Džonom Kembridžom te Džonom Viskontijem, koji su nastupali pod imenom Hype, bila je temelj Bouvijevog stalnog pratećeg benda. Sa ovom postavom on izdaje svoj treći album “The Man Who Sold the World” (1970), koji je na određeni način prvi u nizu njegovih velikih, probojnih ostvarenja. Reč je o prvom konceptualnom Bouvijevom albumu, koji potpuno odstupa od akustičnog folk zvuka, a kao težište ima težak gitarski zvuk srodan tada aktualnim počecima hevi roka. Ovaj album ostaće zapamćen i po svom provokativnom omotu, koji je bio Bouvijevo “izlaženje iz konvencionalnog ormara”.
Album “Hunky Dory” objavljen je naredne godine i postigao je znatan uspeh. Posebno su se izdvojile pesme “Oh! You Pretty Things”, koja je napisana tik pre rođenja Bouvijevog prvog deteta, i koja oslikava svu anksioznost koju je osećao kao budući roditelj, te pevljiva i pamtljiva “Life On Mars?”. Bouvi sa njim kreće na prvu veliku turneju i dobija status prave rok zvezde. Objavljivanje abuma “The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars” (1972) jedan je od ključnih trenutaka, kako u Bouvijevoj diskografiji, tako i u istoriji roka. To je bio album inspirisan Vorholom i Ničeom, sa pričom o vanzemaljcu koji dolazi na Zemlju, postaje megazvezda, a na kraju ga ubijaju obožavaoci. Pesma “Ziggu Stardust” svakako je jedna od najpopularnijih sa njega. Ideju za nju je dobio posle slučajnog susreta sa propalom pop zvezdom i zavisnikom Vinsom Tejlorom. Njega je sreo u Karnabi ulici u Londonu, a omot albuma je snimljen u blizini, u Hadon ulici. Turneja Ziggy Stardust sa bendom Spiders from Mars jedna je od najboljih Bouvijevih turneja. Zaštitni znak na njoj bio je ogromni stakleni pauk, posebno izrađen za tu priliku.
U tom periodu Bouvi je duboko potonuo u svet seksa, droge i alkohola, pogotovo nakon što se preselio u Ameriku. U najtežoj fazi zavisnosti uzimao je sedam grama kokaina dnevno i spao na samo 43 kilograma. Na jednoj zabavi navodno je ostao budan 84 sata, uveren da ga je zaposeo đavo. Za dlaku je izbegao smrt od predoziranja kada ga je neko spasao stavivši ga u kadu s toplom vodom. Ono što ga je posebno fasciniralo bio je nacistički pokret. Umeo je u kokainskom transu satima gledati filmove o nacistima. U rok emisiji “The Old Grey Whistle Test” 1972. godine voditelj ga je predstavio ovako: “Ovo je lice koje danas želi javnost… bivši student slikarstva iz Brikstona koji se pretvorio u bizarnog samokonstruisanog čudaka.”
Neredne godine izlazi Bouvijev album obrada “Pin Ups”, a naredni “Diamond Dogs” (1974) bio je osmišljen kao logičan nastavak Zigija, gde do izražaja dolaze gitarski rifovi i lirske balade. Na njemu se našla i pesma “Rebel, Rebel”, nastala na vrhuncu drugarstva sa Mikom Džegerom, u kojoj je Kit Ričards ostavio traga na gitarskim rifovima. Inspirisan je buntovničkom anarhijom i modelom sive policijske države, temama iz knjiga “A Clockwork Orange” Endžija Bardžisa i “1984” Džordža Orvela. Bouvi je sa albumom “Young Americans” (1975) napravio veliki stilski zaokret “uplovivši” u filadelfijski soul, a pesma koja se posebno izdvojila je “Fame”, koju je snimio sa Džonom Lenonom te “Young Americans”, koja je možda i njegova najbolja “srceparalica”. Nakon preseljenje u Los Anđeles, 1976. godine, objavio je album “Station to Station”, a pripala mu je i nagrada za najboljeg glumca u filmu “The Man Who Fell to Earth”.
Povratkom u Berlin, Bouvi se odlučio za zajednički život sa legendarnim rokerom Igijem Popom, nadajući se da će u novoj sredini živeti malo mirnije. Uspeo se “skinuti” sa narkotika te mu je okupacija postala slikarstvo i elektronska muzika. U tom periodu počinje saradnju sa Brajanom Enoom i novi zvuk prenosi na tri albuma Berlinske triologije: “Low”, “Heroes” (1977) i “Lodger” (1979). Muzika na njima “raspamećuje”, progresivna je i emocionalno rezonantna. Sa prvog albuma, posebno se izdvojila pesma “Sound and Vision”, koja je originalno zamišljena kao instrumental, ali joj je dodat vokal na samom kraju postprodukcije. Bouvijevo pevanje na njoj je toliko “nestvarno”, da može nekom vrlo lako promeniti život. Zanimljiva je priča vezana za pesmu “Heroes”, koja je nastala u salu-srudiju, nadomak Berlinskog zida, u kojoj su se za vreme rata održavali balovi SS jedinica, a dugo čuvana tajna je da je Bouvi na ideju za pesmu došao posmatrajući svog saradnika kako se kraj zida sastaje sa svojom ljubavnicom.
Album “Scary Monsters (and Super Creeps)” (1980) poslednji je koji je Bouvi objavio za RCA Records, a sa njega se posebno izdvojila pesma “Ashes to Ashes”, koja je nastavak pesme “Space Oddity” i priče vezane za astronauta Toma. U tom periodu, posebno je zanimljiv zajednički singl iz 1981. godine “Under Pressure” sa bendom Queen, koji je objavljen u narednom periodu i koji je odmah osvojio publiku. Bouvi tada potpisuje ugovor sa EMI te objavljuje svoj najkomercijalniji album “Let’s Dance” (1983). Taj album poseduje atmosferu novoromantičarskog doba osamdesetih. Pesma “Modern Love” sa njega nagovestila je nadolazeću talas koji je zahvatio poslovne osamdesete, dok pesma “Let’s Dance” “tera” na podijum poput magneta. Nakon njega izlazi album “Tonight” (1984) te jedan od najlepših dueta ikada, “Dancing In The Street”,sa Mikom Džegerom.
Bouvijev naredni kreativni period vezuje se za filmove “Absolute Beginners” i “Monty Python”, za koje radi muziku, i za “Labyrinth”, u kojem je imao jednu od glavnih uloga. Karijera se nastavlja sa albumom “Never Let Me Down”, na kojem prevladava gitarski rok. 1988. godine Bowie glumi u filmu “The Last Temptation of Christ”. Sa svojim hard rok kvartetom Tin Machine 1989. godine objavljuje istoimeni album, a njegov nastavak 1991. godine. Nakon turneje Bouvi se ipak odlučuje za samostalnu karijeru i 1993. godine izlazi njegov solo album “Black Tie White Noise”, koji je mešavina soula, džeza i hip-hopa te žestokih gitarskih rifova, a na kojem je radio sa već proverenom ekipom muzičara. Tu je Najl Rodžers, sa kojim je pored Stivija Reja Vona radio na “Let’s Dance” i Mik Ronson, jedan od “odgovornih” za pauka sa Marsa.
Iste godine izdaje instrumentalni album sa filmskom muzikom “The Buddha of Suburbia”, a naredne industrial eksperimental rok album “Outside”, koji je priča o futurističkom Londonu i detektivu koji istražuje ubistva u londonskom podzemlju. Interesantan je podatak da je stvorio muziku za video igru “Omikron: The Nomad Soul” i da se u igri pojavljuju Bouvi i njegova supruga, glumica i model Iman, poreklom iz Somalije. Sa njom je bio u braku više od 20 godina, a koliko ju je obožavao najbolje je pokazivala činjenica da joj je obuvao cipele. Sa njom ima ćerku Aleksandru.
Kada čujete ‘rok zvezda, i oženjen supermodelom’, pomislite kako je to sigurno jedna od najboljih stvari na svetu. I jeste.
Na albumu “Heathen” (2002) Bouvi meša stari i novi zvuk. Nazivaju ga njegovim najboljim albumom još od “Scary Monstersa”. Na njemu se pojavljuje nekoliko obrada, na nekim pesmama gitaru sviraju Dave Grohl i Pete Townsend (“I’ve been waiting for you” i “Slow Burn”). Naredne godine objavljuje možda i svoj najraznosvrsniji album “Reality”. Na naslovnoj pesmi on se osvrće na svoje odluke u karijeri, dok se na “New Killer Star” raduje novom stvaranju. Ipak, turneja sa “Reality” morala se prekinuti zbog srčanog udara koji je doživeo tokom nastupa na Hurricane festivalu u Nemačkoj…
Godine 2004. snimio je samo dva dueta, sa Ališom Kiz i Dejvidom Gilmorom. Jedan od njegovih najpamtljivijih nastupa je svakako i onaj na kraju njegovog oproštajnog nastupa 2006. godine, kada je izveo pesmu “Changes” (“Hunky Dory”).
Na svoj 66. rođendan, 2013. godine, Bouvi je objavio video za singl “Where Are We Now?”, čime je prekinuo medijsku tišinu koja je trajala čitavu deceniju, opet se popeo na sam vrh muzičkih top listi i najavio album “The Next Day”. Iako je njegov dugogodišnji producent Toni Viskonti izrazio čuđenje zašto je Bouvi izabrao baš tu pesmu kao prvi singl aludirajući na njen spori tempo, vreme je pokazalo da izbor nije mogao biti bolji. Reč je o pesmi koja na zanimljiv način upoređuje savremeni Berlin sa onim iz vremena pada zida, a kako je Bouvi svoje najkreativnije dane proveo baš u ovom gradu, čini se da nema pozvanije osobe da priča o toj temi. Druga pesma koja se izdvojila sa povratničkog albuma je “The Stars (Are Out Tonight)” gde se već prepoznaje Bouvijev up-tempo-rok, uz koji se ponovo može mrdati kukovima.
Njegov odlazak 2016. godine šokirao je obožavaoce jer su samo njegovi najbliži znali da se 18 meseci borio protiv opake bolesti, kojoj je podlegao dva dana nakon 69. rođendana i objavljivanja poslednjeg albuma. Rad na njemu počeo je polovinom 2014. godine, a ideja je bila da novi album bude potpuno drugačiji od prethodnog. Cilj je bio da se izbegne rokenrol, tako da je on mešavina krautroka, hip hopa, popa i džeza. Prethodila su mu dva singla, naslovni “Blackstar” i “Lazarus”, koji je istovremeno i naslovna pesma istoimene pozorišne predstave urađene po motivima knjige “The Man Who Fell to Earth” Voltera Tevisa. Nakon Bouvijeve smrti, njegov producent izjavio je: “Uvek je radio ono što je hteo. I radio je to na njegov način i najbolje moguće. Njegova smrt se ne razlikuje od njegovog života – umetničko delo. Napravio je “Blackstar” za nas kao oproštajni poklon. Znao sam oko godinu dana da će ovako biti. Međutim, nisam bio spreman za to. Bio je izuzetan čovek, pun ljubavi i života. On će uvek biti sa nama. Za sada je prikladno plakati.”
Za kraj jedna zanimljivost. Belgijski astronomi su, prateći vreme Bouvijeve smrti i nazive njegovih albuma, odredili sedam zvezda koje čine sazvežđe identično munji koja se pojavljuje na omotu albuma “Aladdin Sane.”
Ne znam gde će me put dalje voditi, ali obećavam jedno – neće biti dosadno.
